Οι δρόμοι της… φωτιάς

Οι δρόμοι της… φωτιάς

Κάποιοι μίλησαν για την απόλυτη καταστροφή! Κάποιοι άλλοι για μία από τις πιο αποτρόπαιες καταστροφές στην ιστορία της νεότερης σύγχρονης Ελλάδος. Ίσως μερικοί από αυτούς τους χαρακτηρισμούς να είναι υπερβολικοί λόγω και της σύγχυσης αλλά και της συναισθηματικής πίεσης που ασκεί η εγγύτητα στα γεγονότα. Προσπαθώντας να «ρίξουμε» φως στη μεγάλη καταστροφή που προκάλεσαν στη χώρα μας οι πυρκαγιές τόσο στην Ηλεία, όσο και στην Μεσσηνία και στη Λακωνία δεν μπορούμε παρά να μην θυμηθούμε τον τραγικό χαμό 68 συνανθρώπων μας οι οποίοι, άλλοι ρίχτηκαν στην φωτιά στην προσπάθειά τους να περισώσουν ότι μπορούσαν από τις περιουσίες τους, άλλοι ανήμποροι να αντιδράσουν εγκλωβίστηκαν μέσα στη φωτιά. Οι άνθρωποι βουβοί προσπαθούν να βοηθήσουν… Ο καθένας με τον τρόπο του σπεύδει να ενεργοποιήσει όλες του τις αντοχές… Κάποιοι που βλέπουν την καταστροφή δεν αντέχουν και καταρρέουν.

Κυριακή 26 Αυγούστου 2007: Η φωτιά πριν από μερικές ώρες έχει περάσει από τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας. Ο υπουργός Πολιτισμού κ. Βουλγαράκης επισκέπτεται την Αρχαία Ολυμπία. Πριν προλάβει να εκτιμήσει την κατάσταση αποφασίζει να κάνει δηλώσεις. «Το μουσείο, το Στάδιο και ο αρχαιολογικός χώρος είναι ανέπαφα» τόνισε ο κ. υπουργός ενώ πρόσθεσε: «…κάηκαν μερικά δέντρα». Η αγανάκτηση των παρισταμένων είναι τέτοια που η προσωπική φρουρά του κ. Βουλγαράκη αναγκάζεται να τον φυγαδεύσει… από το χώρο. Δυστυχώς, η Ελλάδα για μία ακόμη φορά γίνεται αρνητικός πρωταγωνιστής σε όλο τον κόσμο. Εικόνες από τον καμένο χλοοτάπητα του σταδίου αλλά και από τα καμένα δέντρα του Κρονίου λόφου κάνουν τον γύρο του κόσμου. «Οι Έλληνες δεν μπορέσουν να περισώσουν ούτε την ιστορία τους» θα σχολιάσουν τα διεθνή Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Μία εβδομάδα μετά τις καταστροφές και ειδικά συνεργεία εργάζονται για την επούλωση των πληγών. Το ευτύχημα είναι ότι ο χώρος συνεχίζει να κατακλύζεται από τουρίστες που σπεύδουν από όλες τις γωνιές του πλανήτη να θαυμάσουν τον Ερμή του Πραξιτέλη και τόσα άλλα…
«Το σύστημα πυροπροστασίας λειτούργησε κανονικά» σημειώνει η προϊσταμένη της Ζ εφορίας αρχαιοτήτων κυρία Γεωργία Χατζή και συμπληρώνει: «Η ένταση της φωτιάς και η ταχύτητά της ήταν τέτοια που διέλυε ότι έβρισκε μπροστά της».

Λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα στα χωριά της Ζαχάρως, οι κάτοικοι ζουν τη δική τους τραγωδία. «Γιαγιά μην στεναχωριέσαι…» τόλμησα να ψελλίσω στην κυρία που καθόταν στην αυλή του σπιτιού της και τα μάτια της ήταν γεμάτα δάκρυα. Η απάντηση με κατακεραύνωσε! «Τι να μην στεναχωριέμαι παιδάκι μου…Χάσαμε τους ανθρώπους μας…» λέει και δείχνει στο διπλανό σπίτι. Η γειτόνισσά της πέθανε… Τα πάντα γύρω είναι καμένα. Ότι βλέπει το μάτι σου από την αμφιθεατρικά χτισμένη Αρτέμιδα είναι μαύρο. Ψηλοί μαύροι κορμοί υποδηλώνουν ότι εκεί κάποτε ήταν ίσως και ο παράδεισος…! Όπου και να κοιτάξεις πληγώνεσαι… όπου και να κοιτάξεις πονάς…

Σάββατο 1 Σεπτεμβρίου 2007, Η ώρα είναι 11 το πρωί και στο δημαρχείο Ζαχάρως επικρατεί το πανδαιμόνιο. Ο δήμαρχος κ. Πανταζής Χρονόπουλος, ασχετα με όποια άποψη μπορεί να διαμορφωσει κάποιος εκ των υστέρων για αυτόν, προσπαθεί να βοηθήσει όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο. Τα 2 κινητά του τηλέφωνα δεν σταματούν να χτυπάνε. Οι υπάλληλοι του δήμου έχουν φτάσει και αυτοί με τη σειρά τους στα όρια τους. Όπως μας αναφέρει αργότερα ο δήμαρχος είναι η πιο δύσκολη κατάσταση που έχει αντιμετωπίσει. Σχεδόν όλος του ο δήμος έχει καταστραφεί από τις φωτιές. Ο κόσμος δεν έχει σπίτι να κοιμηθεί, δεν έχει να φάει…

Και τα χειρότερα έρχονται…

Πέρα από την απώλεια πάρα πολλών ανθρώπινων ζωών, η καταστροφή που προκάλεσαν οι εμπρηστές θα έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες, που θα αρχίσουν να φαίνονται σε βάθος χρόνου. Ο αφανισμός των δασών θα προκαλέσει γενική αύξηση της θερμοκρασίας, πλημμύρες το χειμώνα, διάβρωση του εδάφους και κατολισθήσεις. Επιπλέον οι κατεστραμμένες περιοχές θα σημαδευτούν από ραγδαία αύξηση της ανεργίας, τεράστια εσωτερική μετανάστευση του ντόπιου πληθυσμού στην Αθήνα ή σε άλλες μεγάλες πόλεις, ενώ ολόκληρη η Ελλάδα θα υποστεί γενική πτώση της αγροτικής παραγωγής, καθώς οι περιοχές αυτές ήταν σημαντικές παραγωγοί λαχανικών, φρούτων και, κυρίως ελαιόλαδου.
Όσο καλοπροαίρετος και να είναι κάποιος το έγκλημα αυτό κάθε άλλο παρά ακούσιο φαίνεται. Οι περίπου 290 εστίες φωτιάς που ξέσπασαν σε Πελοπόννησο και Εύβοια για κάθε πολίτη καλής πίστης, για κάθε πολίτη ο οποίος δεν έχει, αυτό που λέμε «γραμμή» από κόμματα, παραπέμπουν ευθέως σε ένα οργανωμένο σχέδιο εμπρησμού. Εκείνο που δεν αντέχει ούτε σε απλή κριτική είναι ότι οι φωτιές μπήκαν από ηλικιωμένους 70 και 80 ετών, οι οποίοι συνελήφθησαν από τις ελληνικές αρχές!

Ακούστηκαν διάφορα. Από τη μία ότι πίσω από τις φωτιές κρύβεται το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, για να κερδίσει πόντους στις εκλογές. Από την άλλη ότι πίσω από τις φωτιές κρύβονται αναρχοαυτόνομοι, ξένος δάκτυλος, τρομοκράτες και διάφορα άλλα. Η κυβέρνηση αναφέρθηκε στην ασύμμετρη απειλή. Όσοι ζουν στην Ελλάδα λίγοι σημασία έδωσαν σε αυτά. Κατάλαβαν, ένιωσαν, υποψιάστηκαν…!

Η Ιονία Οδός

Η κατασκευή νέου αυτοκινητόδρομου στην Πελοπόννησο με την ονομασία «Ιονία Οδός», που συνδέει τις τέσσερις μεγαλύτερες πόλεις της, Κόρινθο, Πάτρα, Πύργο και Καλαμάτα, εμφανίστηκε ως σχέδιο το 1996, αλλά δεν υλοποιήθηκε αμέσως λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα, οι οποίοι απορρόφησαν το μεγαλύτερο μέρος των κρατικών πόρων. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας υποσχέθηκε το 2004 να ξεκινήσει σύντομα την κατασκευή του νέου αυτοκινητόδρομου. Τελικά η κατασκευή του δημοπρατήθηκε τον Ιούλιο του 2007 στις ελληνικές και πολυεθνικές κατασκευαστικές εταιρείες Vinci - Ελλ. Τεχνοδομική - TEV, Άκτωρ, J&P Avax, Hochtief και Αθηνά και είχε δρομολογηθεί να ξεκινήσει αμέσως, με την προοπτική να ολοκληρωθεί το 2011. Η Ιονία Οδός θα εξασφάλιζε οδική πρόσβαση στις τεράστιες τουριστικές εγκαταστάσεις που κατασκευάζονταν στη δυτική Πελοπόννησο, καθώς και σε εκείνες που σχεδιαζόταν να κατασκευαστούν, και επομένως η ολοκλήρωσή της δεν θα έπρεπε να πάρει περισσότερο από τον απαιτούμενο χρόνο.

Το μόνο πρόβλημα που ανέκυπτε ήταν οι βιότοποι και τα οικοσυστήματα, που συναντούσε στο διάβα της. Η Ιονία, είχε αρχικά προγραμματιστεί να περάσει από μέρη υψίστης περιβαλλοντικής σημασίας, όπως η λίμνη Καϊάφα στην περιοχή της Ζαχάρως, η οποία μάλιστα είχε συμπεριληφθεί και στον ευρωπαϊκό περιβαλλοντολογικό κατάλογο Natura 2000, χαρακτηριζόμενη ως περιοχή «υψηλής προστασίας». Παρά τις αφόρητες πιέσεις του ΥΠΕΧΩΔΕ, το νομαρχιακό συμβούλιο Ηλείας, στο οποίο υπάγεται η προαναφερθείσα περιοχή, αρνήθηκε να παραχωρήσει τη λίμνη Καϊάφα για την κατασκευή της Ιονίας Οδού. Προκρίθηκε η λύση για την εναλλακτική χάραξη της οδού, ωστόσο όμως μετά και της καταστροφές οι κατασκευαστές της Ιονίας Οδού τώρα θα έχουν να αντιμετωπίσουν την ελάχιστη δυνατή αντίσταση στην εκμετάλλευση της κατεστραμμένης περιοχής.

«Επενδύσεις» στα αποκαΐδια

Αν γυρίσουμε λίγο πίσω και προσπαθήσουμε να θυμηθούμε ένα από τα γεγονότα που μας απασχόλησαν το 2003 θα εντοπίσουμε και τις κατηγορίες κατά του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ κ. Δημήτρη Γεωργακόπουλου, ο οποίος φέρεται να πίεζε την κτηματική υπηρεσία του δημοσίου ώστε να προχωρήσει στον αποχαρακτηρισμό της λίμνης Καϊάφα από προστατευόμενη περιοχή για να την «παραχωρήσει», όπως ελέγχθη τότε σε μεγάλα τουριστικά τραστ, με σκοπό την ανέγερση ξενοδοχειακών συμπλεγμάτων αλλά και γηπέδων γκολφ.
Ο ίδιος είχε παρουσιάσει μια έκθεση στην οποία προτεινόταν μια επένδυση 150 εκατομμυρίων ευρώ για τον «εκσυγχρονισμό» των ιαματικών λουτρών και την κατασκευή άλλων εγκαταστάσεων στην περιοχή. Παράλληλα, δεν παρέλειπε κάθε λίγο και λιγάκι να αποκαλεί τους οικολόγους που αντιδρούσαν στα σχέδια αυτά «οικοτρομοκράτες».
Πέρα όμως από τη λίμνη Καϊάφα, και άλλα μέρη της Δυτικής Πελοποννήσου, μέσα (ή δίπλα) από τα οποία θα περάσει η Ιονία Οδός, θεωρούνται ιδανικά για την ανάπτυξη τουριστικών επιχειρήσεων. Στη Μεσσηνία λ.χ. πάνω από ένα δισεκατομμύριο ευρώ πρόκειται να επενδυθούν για την κατασκευή έντεκα μεγάλων ξενοδοχειακών συγκροτημάτων πέντε αστέρων, πολυτελών εξοχικών βιλών, μονάδων θαλασσοθεραπείας και spa, ενός συνεδριακού κέντρου, καθώς και τεσσάρων γηπέδων γκολφ. Η πολυεθνική Kempinski, μάλιστα που δραστηριοποιείται κυρίως στη ΝΑ Ασία, φέρεται ότι θα αναλάβει την εκμετάλλευση των μονάδων θαλασσοθεραπείας και spa, ενώ μεγάλο αμερικανικό γραφείο έχει αναλάβει την εκμετάλλευση των γηπέδων γκολφ.

Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν επιδείξει οι επενδυτές και για την περιοχή του Κατάκωλου στην Ηλεία, αλλά και για την περιοχή γύρω από την αρχαία Ολυμπία είχαν γίνει συζητήσεις πιθανής τουριστικής εκμετάλλευσης. Πλήθος εγχώριων και ξένων «επενδυτών» είχαν προτείνει την αξιοποίηση του περιβάλλοντος χώρου με το να χτιστούν σύγχρονα στάδια, ξενοδοχεία και άλλες εγκαταστάσεις. Επίσης είχαν προτείνει ακόμα και τη χρήση για τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Ένας από τους λόγους για τους οποίους μέχρι τώρα δεν μπορούσε να γίνει εφικτή η εφαρμογή αυτών των σχεδίων ήταν ότι η περιβάλλουσα περιοχή απλώς τύχαινε να είναι δάσος...

Ο ρόλος των Γερμανών

Ο Ταΰγετος και ο Πάρνωνας κάηκαν. Ποιος μπορεί να είχε συμφέρον να καούν τα βουνά; Στις παρακείμενες τοπικές κοινωνίες ήταν από καιρό γνωστό τοις πάσι ότι ισχυρός γερμανικός όμιλος συμφερόντων επιθυμούσε διακαώς να κατασκευάσει πάνω στα δύο αυτά όρη χιονοδρομικά κέντρα και σαλέ. Οι Γερμανοί ενδιαφέρονταν επίσης και για την εκμετάλλευση του Γράμμου στη Βόρεια Ελλάδα, ο οποίος κάηκε μερικώς τον Ιούλιο... Αξίζει να θυμηθούμε ότι oi φωτιές εκεί έκαιαν για πάνω από 15 ημέρες.
Δεν θα έπρεπε ίσως εδώ να αγνοηθεί και ο ρόλος Βρετανών και Αμερικανών. Έχοντας σχεδόν «καταλάβει» την Κέρκυρα και την Κρήτη με ξενοδοχεία και γήπεδα γκολφ, άρχισαν να «βολιδοσκοπούν» και την Πελοπόννησο. Έτσι, αγόρασαν τεράστιες εκτάσεις γης και τώρα ετοιμάζονται να τις «αξιοποιήσουν» τουριστικά.

Το λόμπι του γκολφ

Ένα από τα ισχυρότερα μπλοκ συμφερόντων -αν όχι το ισχυρότερο- από αυτά που επιθυμούν διακαώς την τουριστική «ανάπτυξη» των ελληνικών ακτών είναι κι εκείνο των κατασκευαστών γηπέδων γκολφ. Η τεραστίου μεγέθους περιβαλλοντική καταστροφή που θα προκαλέσει η κατασκευή τέτοιων γηπέδων από τη σπατάλη νερού, τη χρήση μεγάλων ποσοτήτων λιπασμάτων και τη διατάραξη των παρακείμενων οικοσυστημάτων δεν φαίνεται να απασχολεί τους υπευθύνους.
Ο υπουργός Δημόσιων Έργων Γιώργος Σουφλιάς δήλωνε το Μάιο του 2007 σχετικά με το ζήτημα των γηπέδων γκολφ: «Η Ελλάδα έχει μόνο έξι γήπεδα, ενώ η Γαλλία πάνω από 500, η Ιταλία πάνω από 200, η Ισπανία πάνω από 300 και η Πορτογαλία 36». Παράλληλα άλλο υψηλόβαθμο στέλεχος του κυβερνώντος κόμματος, ο υφυπουργός Οικονομικών Πέτρος Δούκας, που όλως τυχαίως είναι και πρόεδρος της ελληνικής ομοσπονδίας γκολφ, είχε δηλώσει δημόσια το 2005: «Είναι αναγκαία πολύ περισσότερα γήπεδα γκολφ».

Επιπλέον αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι και η αξιωματική αντιπολίτευση του ΠΑΣΟΚ, πριν από τις εκλογές του 2004, υποστήριζε την επέκταση της βιομηχανίας γκολφ στην Ελλάδα, ενώ μετά τις εκλογές, τις οποίες έχασε, δεν αντιπολιτεύτηκε καθόλου την πολιτική της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας στο θέμα αυτό. Κατά τα άλλα, όλες οι περιβαλλοντικές μελέτες και εκθέσεις, που προειδοποιούσαν για την καταστροφή που θα προκαλούσαν τα γήπεδα γκολφ, αγνοήθηκαν παντελώς.

«Ποιος παρακάμπτει μελέτες για χάρη της τουριστικής ανάπτυξης» διαμαρτυρόταν έντονα τότε η Ελένη Μπριασούλη, καθηγήτρια στο τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστήμιου Αιγαίου. «Νομίζουν ότι θα γεμίσουν έτσι τα ξενοδοχεία; Το 70% του παγκόσμιου τουρισμού χειραγωγείται από έναν οργανισμό», εννοώντας το Παγκόσμιο Οργανισμό τουρισμού. Αυτοί προωθούν το σύμπλεγμα του γκόλφερ και εκβιάζουν κι εμάς να αποδεχτούμε αυτό το μοντέλο. Έτσι έγινε και με τις πισίνες».

Η μεγάλη ακτογραμμή της Δυτικής Πελοποννήσου φάνταζε ιδανική για την ανέγερση γηπέδων γκολφ. Από το 2005 κιόλας, η Διεθνής Ομοσπονδία Γκολφ ήταν ιδιαίτερα αισιόδοξη ότι το 2006 και 2007 θα γινόταν το μεγάλο «μπαμ» για το γκολφ. Ερωτηματικά επίσης προκαλεί και το γεγονός ότι ο υφυπουργός οικονομικών κ. Πέτρος Δούκας, εμφανίστηκε 2 ημέρες μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στην τηλεόραση και αναφερόμενος στο μεγάλο αναπτυξιακό τουριστικό σχέδιο θα αρχίσει να υλοποιείται αμέσως!

Νέο χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό

Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, από το 2004 που ανέλαβε την εξουσία, αφιέρωσε εαυτόν στην κατεύθυνση της τουριστικής «αξιοποίησης» της ελληνικής υπαίθρου και των ακτών της, με σκοπό να αυξηθεί η ετήσια εισροή τουριστών στην Ελλάδα. «Υπάρχουν ένα εκατομμύριο Ευρωπαίοι που ενδιαφέρονται να αγοράσουν θερινή κατοικία στην Ελλάδα» ήταν ένα από τα κύρια επιχειρήματα των κυβερνητικών αξιωματούχων, οι οποίοι συνήθιζαν να αναφέρονται στον τουρισμό ωσάν να είναι η «βαριά βιομηχανία της Ελλάδας».

Ως εκ τούτου, το υπουργεία Δημόσιων Έργων και Τουρισμού επεξεργάστηκαν ένα σχέδιο τουριστικής «ανάπτυξης», υπό την ονομασία «Νέο Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό». Σύμφωνα με το προαναφερθέν σχέδιο, ένας «επενδυτής» μπορεί να αγοράσει γη οπουδήποτε και απλώς ονομάζοντας την επένδυσή του «τουριστική» να πάρει γενναία επιδότηση και να χτίσει τέσσερις φορές περισσότερη έκταση από όση ένας ιδιώτης - με τον όρο βέβαια να πουλήσει το 70% των κατοικιών σε ιδιώτες και να λειτουργήσει το υπόλοιπο 30% ως ξενοδοχείο.
Όχι αδίκως, αν λάβουμε υπόψη ότι τέτοιου είδους καταστάσεις συμβαίνουν σε χώρες όπου παρατηρείται παντελής απουσία Εθνικού Κτηματολογίου και Δασολογίου, τα οποία θα κατοχύρωναν τις δασικές εκτάσεις και τους βιοτόπους και θα έκοβαν τυχόν πιθανές «ορέξεις».

Άρθρο 24

Το 2007 η κυβέρνηση εισηγήθηκε στη Βουλή μια συνταγματική αναθεώρηση σύμφωνα με την οποία το Άρθρο 24 (εγγυάται την πλήρη απαγόρευση οικοδόμησης σε δασικές εκτάσεις) πρακτικά καταργούνταν. Η αξιωματική αντιπολίτευση του ΠΑΣΟΚ καταδίκασε έντονα την αναθεώρηση και παρεμπόδισε την επικύρωση της αναθεώρησης, αποσύροντας μάλιστα και τους βουλευτές του από την ψηφοφορία. Λίγα χρόνια πριν, είχε εξελιχθεί η ίδια σκηνή, αλλά με... ανάποδους ρόλους: το 2003, που το ΠΑΣΟΚ κατείχε την εξουσία, προσπάθησε να περάσει πανομοιότυπη μεταρρύθμιση, αλλά η αξιωματική αντιπολίτευση της Νέας Δημοκρατίας αρνήθηκε να την υποστηρίξει...

Παράλληλα, το υφυπουργείο Περιβάλλοντος, που τυγχάνει να υπάγεται στο υπουργείο Δημόσιων Έργων και είναι υπεύθυνο για την απορρόφηση των κρατικών κονδυλίων ως προς την προστασία δασών και βιοτόπων, μόνο ενέργειες προς όφελος του περιβάλλοντος δεν έκανε. Τα περισσότερα από τα -ήδη πενιχρά- κονδύλια για την περιβαλλοντική προστασία τα έστελνε πίσω στο υπουργείο Δημόσιων Έργων, για να υποστηριχτούν διάφορα υπό κατασκευήν έργα. Η μόνιμη επωδός που ψιθυριζόταν σαν δικαιολογία για αυτό ήταν: «Το υφυπουργείο περιβάλλοντος δεν είναι σε θέση να τα αξιοποιήσει όλα».

Και ένας άλλος όμως παράγοντας φαίνεται ότι βάρυνε καταλυτικά στο πρόσφατο ολοκαύτωμα: ο παραγκωνισμός της Πυροσβεστικής. Το υπουργείο Δημόσιας Τάξης, στη δικαιοδοσία του οποίου υπάγεται η εν λόγω υπηρεσία, δεν προχώρησε στις απαιτούμενες προσλήψεις προσωπικού, δεν έγιναν οι απαιτούμενες εκπαιδεύσεις του προσωπικού, ενώ σε πολλές περιπτώσεις άξιοι αξιωματικοί μετατέθηκαν για να πάρουν την θέση τους άλλοι που δυστυχώς στην κρίσιμη στιγμή εκ του αποτελέσματος κρίθηκαν ανεπαρκείς.